ZAPP4 – Muziek waar God 3.0 vrolijk van wordt

Een concert van ZAPP4 gehoord, of beter: beleefd. Als je dit strijkkwartet niet kent, klik dan even door naar hun website of dit filmpje op YouTube. Het oogt als een klassiek strijkkwartet: twee violen, een altviool en een cello. De heren hebben hun tijd op het conservatorium hoorbaar goed gebruikt. Af en toe klinken ze als een kwartet dat Schubert of Brahms speelt, maar verder gaan ze hun eigen onbegrensde gang. Ze doorbreken zonder blikken of blozen alle codes van de gevestigde muziekpraktijk.

Zo lijken ze van bladmuziek te spelen, maar ze doen rustig tien minuten over één blaadje. Hun reproduceren is re-produceren, helemaal opnieuw. Vertolken is voor hen verkapt ter plekke componeren. Er wordt breed geïmproviseerd, en als het zo uitkomt, kan dat klassiek klinken, maar ook folkachtig, jazzy of experimenteel modern. Ze spelen met ritmes en melodielijnen. Ze proberen alle mogelijkheden van hun instrumenten uit. Dat gaat heel ver. Als dat past, wordt een viool ineens bespeeld alsof het een ukelele is, of een trommeltje. Om tot een nooit gehoorde sound te komen, worden instrumenten en strijkstokken zwaar mishandeld. De grenzen van de muziek worden constant verkend. Deze muzikanten willen horen hoe het achter de horizon klinkt.

De cello wordt bespeeld alsof het een contrabas is. Opvallend genoeg is dit grootste instrument van de vier het enige dat geluidsversterking krijgt, alsof het anders zou verzuipen in de stortvloed aan geluiden van de kant van de violen. De cello zorgt als een soort barokke basso continuo voor de basislijn, maar zet ook rustig de toon als een nieuw thema begint. De cellist is de danser in het gezelschap. Hij voorkomt dat je stil blijft zitten.

Bij ZAPP4 komen alle mogelijke stemmingen langs en daarmee alle muziekgenres. Het krast en schuurt, het streelt en fluistert, het stormt en het is bladstil. Het ene moment staat de muziek bol van de dissonanten, en even later hoor je een harmonieuze melodie die zo uit de volksmuziek kan komen. Je luistert, en huivert, van zuiver genot.

Het plezier spat van het muziek maken af. De heren geinen op muzikale wijze met elkaar en wij mogen daar bij zitten. Er zit veel humor in wat ze spelen. Hun muziek is speels, en toch wordt in volle ernst hard en creatief gewerkt. Ze ogen verbaasd, alsof ze hun eigen muziek voor het eerst horen en net als wij toehoorder zijn bij hun eigen muziek. Ze moedigen elkaar aan en als een van hen een verrassende solo speelt, lachen ze hem bewonderend toe. Wie als solist schittert, is even daarna dienstbaar aan de solo van een ander. Niemand is de baas. Ze gunnen elkaar de ruimte en buiten die samen uit. Ieder van de vier leden componeert voor het kwartet. Ze klappen eigenlijk steeds voor elkaar, met strijkstokken op de instrumenten. Ze spelen letterlijk op elkaar in.

Waarom word ik hier lyrisch van? Vanwege de muzikale topervaring natuurlijk. Maar – vanuit het thema van deze site – vooral ook omdat ZAPP4 voor mij een verbeelding is van de ideale verhouding tussen levensbeschouwingen. Gedroegen bijvoorbeeld de godsdiensten zich maar als de heren van ZAPP4! Dat zou naar de zin van God 3.0 zijn.

Waar is God 3.0 dan op uit? Zij is een godsbeeld, maar ook een gidsbeeld. Ze is van en voor de 21e eeuw. Zij is niet exclusief van één religie, maar van de hele mensheid. Tegelijk laat ze iedere religie in haar waarde. Ze is uiterst tolerant. God 3.0 verafschuwt machtsmisbruik tussen godsdiensten en ook binnen een religie. Ze kijkt over de muren van de godsdiensten naar seculiere levensbeschouwingen. Voor humanisten en atheïsten kan ze gesprekspartner zijn. Ze zou het liefst zien dat alle spelers op het levensbeschouwelijk terrein samen op zoektocht gaan. Met elkaar moeten ze nieuwe mogelijkheden verkennen om samen de zin van leven en wereld te ontdekken. Wat dat betreft schept ze speelruimte en is ze speels ingesteld. Niets ligt voor haar echt vast, geen dogma en geen ritueel. Maar ze speelt geen spelletje. Haar zingevingspel vergt volle ernst. Voor haar weegt bijvoorbeeld zwaar dat de wereldsamenleving niet goed om weet te gaan met armoede, geweld, vervuiling en allerlei soorten verschillen. Ze vindt het ontoelaatbaar dat mensen elkaar om economische, politieke, ecologische en religieuze redenen het leven onmogelijk maken.

Ik denk dat God 3.0 ZAPP4 indeelt bij de hemelse muziek. ZAPP4 is een metafoor voor alles wat haar heilig is.

En waar was dat concert? In het Beauforthuis in Austerlitz. In een zaaltje waar de gotische ramen er aan herinneren dat dit ooit een Hervormde kapel was. Ook al staat de kansel er niet meer in, er worden nog steeds boodschappen afgegeven.

20-081113
NB reacties op columns worden in eerste instantie alleen door André Droogers gezien

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.