Yes, Horatio, there is more between heaven and earth than there is in your philosophy. Het is echt mooi en waardevol dat we sinds de renaissance zoveel inzicht in de fysieke wereld hebben verkregen, – het boeit me zeer – maar zolang we denken dat dat alles is, blijft er voor religie weinig over dan een kaarsje branden, ethiek en cultuurgeschiedenis. Voor enkelen onder ons best heel interessant, maar wie verder zit daar op te wachten? We zullen ons in moeten spannen om een Ahnung te krijgen voor die kant van de werkelijkheid die je niet kunt vastpakken, meten en wegen. En daar is – zoals je betoogt – vrijzinnige speelruimte voor nodig, zonder positivistisch-materialistische dogma’s.
Uit mijn hart en verstand gegrepen, André. Het spel is eigenlijk steeds weer een act van balanceren om niet in een van de twee uitersten te (ver-)vallen. Mijn probleem is steeds weer dat de meeste mensen bij de term religie of ook geloven allerlei beelden uit het of hun verleden hebben en daardoor de grote bandbreedte en variëteit van religie(s) niet goed zien en zonder veel nuancering een algemeen oordeel vellen op grond van de eigen geschiedenis.
Ik noem mijzelf een religieus humanist, een stroming die er altijd in de humanistische beweging is geweest maar door de diehard humanisten aan de rand gedrukt en te lijden heeft onder religie- of beter godsbeelden van een fundamentalistisch karakter, zoals die de laatste decennia nogal in de pers zijn. Bij jouw visie op spel als remedie voor de vrijzinnigheid horen m.i. termen als zoektocht, vermoeden, twijfelen, aarzelen, onzekerheid aandurven, soms meer op de emotie durven leunen dan op de ratio en dan weer de eigen emotie pittig onderzoeken. Maar ook erkennen dat de religie/cultuur geschiedenis van de mensheid veel en veel rijker is dan simpelweg gedacht.
Om vrij en zinnig te spelen is ruimte nodig. Langs de rand van het ravijn is daarvoor weinig ruimte, want te weinig zekerheid die nodig is om te spelen.
Heeft de ‘wetenschap’ de Westerse religieuze zekerheden langzaam maar zeker ontmanteld, daarna kwam de onzekerheid van het leven zelf die het laatste sloopwerk doet, zelfs bijna voltooid heeft.
In het huidige tijdsgewricht doen onzekerheden het niet goed meer, laat staan waarheden die tegelijk van kracht zijn. Het zal je niet ontgaan dat de ene na de andere zgn. vrijzinnige geloofsgemeenschap uitsterft.
Wat is dan het speelkapitaal nog waard?
Helaas ben ik hier somber over, zeker voor onze Westerse contreien. Natuurlijk, er blijven altijd eilandjes, maar zelfs de kardinaal bereidt zich voor het hoofd te worden van wat hij een Gideonsbende meent te moeten zijn, maar waar ik eerder vrees dat het een club is van mensen met gemiddeld een tamelijk korte levensverwachting.
Geen hoop? Natuurlijk wel, wonderen gebeuren, soms. Maar wie wacht op een wonder komt meestal bedrogen uit.
Is dit erg? Ik meen van niet. Er zijn meer dode dan levende religies. Zo nu en dan duikt er iets nieuws op, al is het maar de individualistische religie.
Deze relativiteit werd scherp gezien rond 1920 (!) door jhr. De Savornin Lohman, éminence grise van die dagen (ook oude maat van Abraham Kuyper) en lid van de staatscomissie voor de herziening van de Wet op de kerkgenootschappen, met de opmerking dat als Jezus en zijn discipelen bij de commissie zouden aankloppen om als kerkgenootschap geregistreerd te worden, zij weggelachen zouden worden.
Dus, vooral spelen, maar realiseer je de betrekkelijkheid, dat voorkomt frustratie.
Yes, Horatio, there is more between heaven and earth than there is in your philosophy. Het is echt mooi en waardevol dat we sinds de renaissance zoveel inzicht in de fysieke wereld hebben verkregen, – het boeit me zeer – maar zolang we denken dat dat alles is, blijft er voor religie weinig over dan een kaarsje branden, ethiek en cultuurgeschiedenis. Voor enkelen onder ons best heel interessant, maar wie verder zit daar op te wachten? We zullen ons in moeten spannen om een Ahnung te krijgen voor die kant van de werkelijkheid die je niet kunt vastpakken, meten en wegen. En daar is – zoals je betoogt – vrijzinnige speelruimte voor nodig, zonder positivistisch-materialistische dogma’s.
toon maakt de muziek
spel van weten en geloof
improviseer dus
Uit mijn hart en verstand gegrepen, André. Het spel is eigenlijk steeds weer een act van balanceren om niet in een van de twee uitersten te (ver-)vallen. Mijn probleem is steeds weer dat de meeste mensen bij de term religie of ook geloven allerlei beelden uit het of hun verleden hebben en daardoor de grote bandbreedte en variëteit van religie(s) niet goed zien en zonder veel nuancering een algemeen oordeel vellen op grond van de eigen geschiedenis.
Ik noem mijzelf een religieus humanist, een stroming die er altijd in de humanistische beweging is geweest maar door de diehard humanisten aan de rand gedrukt en te lijden heeft onder religie- of beter godsbeelden van een fundamentalistisch karakter, zoals die de laatste decennia nogal in de pers zijn. Bij jouw visie op spel als remedie voor de vrijzinnigheid horen m.i. termen als zoektocht, vermoeden, twijfelen, aarzelen, onzekerheid aandurven, soms meer op de emotie durven leunen dan op de ratio en dan weer de eigen emotie pittig onderzoeken. Maar ook erkennen dat de religie/cultuur geschiedenis van de mensheid veel en veel rijker is dan simpelweg gedacht.
Dag André,
Om vrij en zinnig te spelen is ruimte nodig. Langs de rand van het ravijn is daarvoor weinig ruimte, want te weinig zekerheid die nodig is om te spelen.
Heeft de ‘wetenschap’ de Westerse religieuze zekerheden langzaam maar zeker ontmanteld, daarna kwam de onzekerheid van het leven zelf die het laatste sloopwerk doet, zelfs bijna voltooid heeft.
In het huidige tijdsgewricht doen onzekerheden het niet goed meer, laat staan waarheden die tegelijk van kracht zijn. Het zal je niet ontgaan dat de ene na de andere zgn. vrijzinnige geloofsgemeenschap uitsterft.
Wat is dan het speelkapitaal nog waard?
Helaas ben ik hier somber over, zeker voor onze Westerse contreien. Natuurlijk, er blijven altijd eilandjes, maar zelfs de kardinaal bereidt zich voor het hoofd te worden van wat hij een Gideonsbende meent te moeten zijn, maar waar ik eerder vrees dat het een club is van mensen met gemiddeld een tamelijk korte levensverwachting.
Geen hoop? Natuurlijk wel, wonderen gebeuren, soms. Maar wie wacht op een wonder komt meestal bedrogen uit.
Is dit erg? Ik meen van niet. Er zijn meer dode dan levende religies. Zo nu en dan duikt er iets nieuws op, al is het maar de individualistische religie.
Deze relativiteit werd scherp gezien rond 1920 (!) door jhr. De Savornin Lohman, éminence grise van die dagen (ook oude maat van Abraham Kuyper) en lid van de staatscomissie voor de herziening van de Wet op de kerkgenootschappen, met de opmerking dat als Jezus en zijn discipelen bij de commissie zouden aankloppen om als kerkgenootschap geregistreerd te worden, zij weggelachen zouden worden.
Dus, vooral spelen, maar realiseer je de betrekkelijkheid, dat voorkomt frustratie.
Groet,
Jan Willem van Ee
geloof niet mag wel
geloven niet geloven
balanceeract
op grote hoogte
diep ravijn?
hemel?
vertwijfelde afstand
en dichtbij
zweefmolendenkers
agnost in wording
zeker niet weten
is ’t alles natuur?
handpalm open naar
dwarsliggers
knipogende
ietsdenkers
is er iets?
vroeger wel
hemel vagevuur en hel
geloof het niet
mag wel!
dubbelspel
een beetje
vreemdganger
in ander repertoire
sacraal vrij spel
toccata
zonnebloemen lachen ons toe
Paul Letterie sr