ultieme verderf
gij zult niet doden?
wie niet
burgerdoden
wie maalt er om?
dan maar pijl en boog
ook dat was dodelijk
heb uw naaste lief
niet teveel
primitieven?
dieren kennen de natuurlijke
rangorde
mensen als schapen die geen herder hebben
of te veel.
Oneens!
Het feit dat wij collectief zeer agressief zijn, – een paar soorten mensapen schijnen ook oorlog te kunnen voeren – maakt ons niet primitief, dat lijkt mij bijna een belediging voor die ‘primitieven’.
Homo Sapiens heeft kans gezien alle andere soorten van het geslacht homo uit te roeien, en nu doen we het met onszelf, waarom?
Een idee: De tweede wet van de thermodynamica knaagt aan alles dat ver van evenwicht is. Het leven is eraan onderworpen en wij dus ook. De meeste diersoorten zijn niet sentient, dus ze ervaren als feit, niet als gevoel. Een aantal hogere diersoorten ervaren in gevoel, de beroemde qualia. Maar dat gevoel brengt een diepe onzekerheid mee, niet hoe het afloopt, de dood, die staat vast, maar de wijze waarop. Wij zijn enorm afhankelijk van onze omgeving, voor zuurstof, water, voedsel, warmte en zo nog wat, en het is totaal onzeker of iets ervan er morgen ook nog is. In de loop van de evolutie heeft deze onzekerheid een diepe groef in ons achtergelaten. Toen wij ons bewust werden van de onzekerheid – Adam en Eva ontdekten dat ze naakt waren, de bijbelse metafoor hiervoor – werden we actief in de compensatie ervan. Dus werd er verzameld, vooral voedsel en kennis – mondelinge overdracht – en werd samenwerking het toverwoord om de onzekerheid te lijf te gaan. En nu: onze kapitalistische economie stelt enkelen in staat om wezenloze en onwerkzame hoeveelheden geld als palissaden tegen de onzekerheid op te richten, met verschrikkelijke consequenties: Een Indiaans opperhoofd: “Pas als de laatste vis is gevangen en de laatste boom gekapt, zal de blanke man ontdekken dat je geld niet kunt eten”. Overigens, in dictaturen is het niet anders, alleen de wijze waarop. Oorlogen horen ook tot de compensatie voor de inherente onzekerheid.
Waar wij staan is het tragische hoogtepunt van een lange ontwikkeling: de meest geëvolueerde diersoort op aarde (voor zover wij weten) wordt te grazen genomen door een door de evolutie ingebakken psychologische karaktertrek, waartegen wij geen collectief verweer hebben gevonden. In dat opzicht zijn wij wel primitief.
drones en raketten
wedstrijd tussen wet en hart
vredesduiven vlieg
kind op de vuilnisbelt
ultieme verderf
gij zult niet doden?
wie niet
burgerdoden
wie maalt er om?
dan maar pijl en boog
ook dat was dodelijk
heb uw naaste lief
niet teveel
primitieven?
dieren kennen de natuurlijke
rangorde
mensen als schapen die geen herder hebben
of te veel.
verlangend naar zonnebloemen
Paul Letterie sr
Dag André,
Oneens!
Het feit dat wij collectief zeer agressief zijn, – een paar soorten mensapen schijnen ook oorlog te kunnen voeren – maakt ons niet primitief, dat lijkt mij bijna een belediging voor die ‘primitieven’.
Homo Sapiens heeft kans gezien alle andere soorten van het geslacht homo uit te roeien, en nu doen we het met onszelf, waarom?
Een idee: De tweede wet van de thermodynamica knaagt aan alles dat ver van evenwicht is. Het leven is eraan onderworpen en wij dus ook. De meeste diersoorten zijn niet sentient, dus ze ervaren als feit, niet als gevoel. Een aantal hogere diersoorten ervaren in gevoel, de beroemde qualia. Maar dat gevoel brengt een diepe onzekerheid mee, niet hoe het afloopt, de dood, die staat vast, maar de wijze waarop. Wij zijn enorm afhankelijk van onze omgeving, voor zuurstof, water, voedsel, warmte en zo nog wat, en het is totaal onzeker of iets ervan er morgen ook nog is. In de loop van de evolutie heeft deze onzekerheid een diepe groef in ons achtergelaten. Toen wij ons bewust werden van de onzekerheid – Adam en Eva ontdekten dat ze naakt waren, de bijbelse metafoor hiervoor – werden we actief in de compensatie ervan. Dus werd er verzameld, vooral voedsel en kennis – mondelinge overdracht – en werd samenwerking het toverwoord om de onzekerheid te lijf te gaan. En nu: onze kapitalistische economie stelt enkelen in staat om wezenloze en onwerkzame hoeveelheden geld als palissaden tegen de onzekerheid op te richten, met verschrikkelijke consequenties: Een Indiaans opperhoofd: “Pas als de laatste vis is gevangen en de laatste boom gekapt, zal de blanke man ontdekken dat je geld niet kunt eten”. Overigens, in dictaturen is het niet anders, alleen de wijze waarop. Oorlogen horen ook tot de compensatie voor de inherente onzekerheid.
Waar wij staan is het tragische hoogtepunt van een lange ontwikkeling: de meest geëvolueerde diersoort op aarde (voor zover wij weten) wordt te grazen genomen door een door de evolutie ingebakken psychologische karaktertrek, waartegen wij geen collectief verweer hebben gevonden. In dat opzicht zijn wij wel primitief.
Jan Willem