Vrijdag Zindag
André Droogers
Nr. 174 – 7 februari 2025
Deze week:
Verbinding verbroken
De laatste tijd valt me iets op. Verbondenheid die tot nu toe als vanzelfsprekend voelde, lijkt steeds vaker opgeschort. Of zelfs beëindigd. Verbinding verbroken.
Verbondenheid
Als je deel bent van een samenleving, heb je het gevoel ergens bij te horen. Dat geldt voor alle niveaus van samenleven, van het gezin tot en met de hele wijde wereld. Je identificeert je in zekere mate met je omgeving, waar dan ook, wanneer dan ook.
Dat kan een tijdelijk en voorlopig gevoel van verbondenheid geven, ongeveer zoals wanneer een toevallige ontmoeting een klik oplevert. Verbinding kan anderzijds ook blijvend zijn, zoals een vriendschap die een leven lang duurt.
Twee maal ontheemd
Nu in ons land een rechts-radicale regering aan de macht is, heb ik steeds meer het gevoel er niet bij te horen. Ik heb echt wel een actieve herinnering aan de voorgaande regeringen, dus weet ik dat die ook niet altijd voldeden aan mijn kernwaarden van mededogen en medemenselijkheid. Maar wat we nu hebben, lijkt een loopje te nemen met die waarden. Weg verbinding.
Een jaar of vijftien geleden maakte ik kennis met Facebook omdat onze kinderen daar dingen op plaatsten over onze kleinkinderen. Verbondenheid. Mijn Braziliaanse oud-studenten ontdekten al snel dat ik op FB zat. Nog meer verbondenheid. En ik zet daar wekelijks mijn Vrijdag Zindag op. Dat zorgt – hoop ik! – voor nog meer verbinding. Maar helaas, nu kiest FB-baas Zuckerberg luid en duidelijk voor Trump. Daardoor voel ik me op bezoek in een huis waar ik eigenlijk niet zijn wil. Dat roept een dilemma op. Ga ik mijn account sluiten en dus een platform opdoeken? Weg verbinding.
Vul zelf maar aan, als dit gevoel herkenbaar is.
Rollen omgekeerd
Ik realiseer me wel dat wat ik vanuit mijn bubbel nu als ontheemding ervaar, voorheen het gevoel was bij mensen die deze rechts-radicale regering aan de macht hebben geholpen. Misschien bewonderen zij Trump en Zuckerberg. Kan ik dankzij mijn huidige ontheemding meevoelen met wat zij eerder ervoeren? Helpt dat om de verbondenheid terug te krijgen?
Dat lijkt niet zo gemakkelijk. Het heeft alweer te maken met de verschuiving van democratische naar autocratische politiek. Aan Trump zie je dagdagelijks hoe de bedrijfsmatige aanpak van het landsbestuur mensen uitsluit. Hij maakt duidelijk dat een kapitalistisch wereldbeeld prima spoort met autocratie, en veel moeizamer met democratie. In ons land loopt het zo’n vaart nog niet, maar als de manier waarop Wilders debatteert nagevolgd wordt, is er meer uitsluiting dan verbinding. Het bubbelsysteem wordt versterkt, de speelruimte beperkt.
Speelruimte
Spel is een mooie tegenhanger van macht, ook al horen machtsspelletjes evengoed bij spel. Maar verantwoord spelen doe je samen, de bubbels voorbij, met speelruimte voor ieders eigen insteek. Want elk spel moet het hebben van alternatieven. Als collectief spel opent carnaval binnenkort een alternatieve werkelijkheid. Spel is het vermogen tegelijk meer versies van de werkelijkheid te hanteren. Dat helpt om je in te leven in de ander.
Autocraten houden niet zo van alternatieve scenario’s. Democraten daarentegen faciliteren het spel met alternatieven. Zolang de alternatieven in zicht blijven en goed overwogen worden, kan de autocratie tegenspel krijgen. Liefst zonder spelverruwing.
Wil je met me spelen? Verbinding herstellen?
Dialoogje
Haiku
o die winternacht!
waar blijft toch de zonsopgang?
kom met je stralen!
Dag André,
Tja, sommigen willen altijd meedoen en erbij horen, anderen, de kat-uit-de-boom-kijkers, voelen zich senang in een toeschouwersrol. Maar als burgers zitten we eigenlijk altijd in een toeschouwersrol, met soms het gevoel dat je ietsje hebt bijgedragen, als net jouw partij even wint. Maar welke regering er ook is, in feite blijf ik toeschouwer. Immers, mijn onmogelijkheid om te handelen, ontslaat me van elke verplichting daartoe.
Dat is leuk wanneer ik nu naar het wereldtoneel kijk. Als toeschouwer zie ik de meest interessante ontwikkelingen. Vooral bijzonder is dat het klimaatprobleem wordt verdrongen door een oorlogsprobleem en misschien zelfs er wel door wordt ‘opgelost’. Wie had dat een paar jaar geleden kunnen bedenken? Inderdaad, als dat gebeurt – en de kansen daarop nemen flink toe – zijn jij en ik daar niet meer bij, en vermoedelijk heel Nederland niet.
Wie zich over die ontwikkeling zorgen maakt, zit nog in een ego-bubbel. Wat er ook aan de hand is, het Universum, de Natuur en Gaia bekommeren zich niet om jou en mij persoonlijk – hun collectieve en individuele doeleinden zijn onkenbaar voor ons. Waar wij ons voor kunnen inspannen is het planten van een appelboompje (vermoedelijk apocrief toegeschreven aan Maarten Luther, maar wel mooi). Niet alleen blijven ademhalen rest ons, maar het narratief van de mensheid moet verteld worden! Ook, of misschien juist in momenten van gevaar of schijnbare uitzichtloosheid.
Dat is, meen ik, de verbinding waarvoor we moeten gaan.
Groet,
Jan Willem van Ee
Help! Welke kant op?
Aantal wachtenden voor u
tuut tuut tuut tuut tuut
Goede André,
Ik signaleer veel ontbinding in onze SAMEN?leving en ervaar dat sterk in de laatste jaren, door mijn toenemende hulpbehoevendheid en het wegsterven van mijn vriendenkring. Maar over die verbinding ging het je minder.
De laatste dagen neemt de vertrumping groteske vormen aan, maar is helaas werkelijkheid. Die wordt of is al voor miljoenen arme mensen catastrofaal, vooral nu een rijke nazi alle hulp voor de machtelozen (aan wie hij zijn rijkdom te danken heeft) beëindigt.
Bij mij staat een andere verbondenheid op het spel: mijn lidmaatschap van een kerk, die ‘onverbrekelijk verbonden’ blijft met degenen die de Palestijnen willen uitroeien en die verder zwijgt. Behalve dat ze zegt ook wel christelijke Palestijnen te steunen. In mijn omgeving ben ik niet de enige voor wie het lidmaatschap ter discussie staat. Voor mij staat óók de verbondenheid met de christelijk-joodse religie, die mede berust op een gewelddadig basisgeschrift, Gods woord geheten, op het spel.
Jouw sociale-media-probleem spreekt me echter niet aan. Direct verlaten! Wie echt verbondenheid met jullie wil, meldt zich wel en je hebt dan tijd over om heel veel mooie dingen te doen. Ik heb er nooit gebruik van gemaakt en bezit zelfs geen mobiele computer, die ik in gesprekken met vraagtekenzinnen ter hand kan nemen om ‘het op te zoeken’. Ik mis dat apparaat eigenlijk nooit. Ik heb daar ook geen tijd voor.
Een van mijn kinderen zette me jaren geleden op Facebook. Ik ben er razendsnel weer afgegaan. Afschaffen die troep: Dat beperkt ook echt niet je verbondenheid met vrienden (b.v. ex-studenten ver weg) of familie.
Een aantal ex-studenten blijkt met mij contact te houden door een brief met postzegel, een meeltje, een telefoontje of een bezoekje, wanneer ze in de buurt zijn. En dat ondanks mijn afwezigheid op de media. Bemiddelen de zogenaamde sociale media wel échte! verbondenheid?
Wie een paar keer naar de meestal bekenden koppen en deskundigen bij een praatprogramma luistert en kijkt, wordt er nauwelijks wijzer van. Zo ook de teksten, die ik ontving tijdens mijn korte Faceboektijd.
Verbondenheid: Ik voel mij emotioneel verbonden met al die mensen die machteloos alle geweld, marteling, rouw en dood moeten ondergaan en geen uitzicht of toekomst meer hebben. Het bkijft mogelijk – met woord en daad hen te steunen!
Groet, Jan.
drs. J. de Jongh
Theoloog, beeldend kunstenaar, publicist
Emeritus studentenpredikant
ik wil zowat elke dag eens onttechmiljardairen, ontfatseboeken, ontgoochelen, ontkickelen, onttrumpetten, ontwildersen, ontikweetnietwatnogallemaal. Ik was al geontsuikerbergd en heb me weer gesuikerbergd. Gesuikerbergde verbondenheid blijft soms de enige. Beter de mus in de suikerberghand dan de duif op Mount Foetsie.
ik werd geboren in een context die ik niet koos en sterven wordt ook geen keuze. Ik stortte uit moeders bubbel in bubbels. Leven buiten bubbels – hoe groot geïmagineerd ook – gaat niet. ook niet als men zalig bubbelblind is. Een beetje eraan trekken kan. Soms spatten ze ervan uiteen. Ik had en heb deel aan zoveel bubbels dat ik me in geen één nog thuis kan voelen. Thuis werd ik in mij, mijn kleinste en grootste bubbel.
De algemeen bekende Samaritaan was medemenselijk en mededogend vanuit zijn rijkdom: ezel, wijn en … muntjes. ´Crisis is het pas als de wijn op is.´ Wie hongert, veegt het spel van tafel. Toen de wereld voor mij een beetje in orde leek, leek ze het niet voor hen die haar nu in orde vinden. Pendelwet? 80 jaar per slag, 800, 8.000? ´De mens´ is ver gegaan. Is-ie ook ver gekomen? Hoe samen dromen van en samen drommen voor een wereld zonder geweld van geld met genoeg voor elk?
Alchemie en dieptepsychologie zagen tegenstellingen als één: de duivel daar speelt hier in mij, incl. allochtoon kapitalistisch autocraat. Merk ik mijn cartesisch duikertje op als het komt bovendrijven als ik gestrest raak? https://nl.wikipedia.org/wiki/Cartesische_duiker
Ik adem dezelfde lucht als wie mij niet aanstaat. Wat ook de (a-)politieke kleur, bloed blijft rood. En ik vooralsnog gesuikerbergd. Medewandelaars als jij, André, maken een onsmakelijke suikerberg een beetje zoeter en mijn bubbels een beetje ruimer en dragelijker. Wandelze! 😉
It’s not a hill, it’s a mountain
As you start out the climb
I’ll Go Crazy
U2 2009
Dag André,
Ik ben best wel een fan van jouw speltheorie. Het lijkt me echter het probleem dat er op dit moment meerdere spelsoorten door elkaar worden gespeeld. Want voor Trump is zijn spel het grootste en enig mogelijke spel dat gespeeld kan en mag worden, en wie er niet in mee doet is een valsspeler. Dat is gewoon een kwestie van definitiemacht. En die ligt op dit moment, in deze fase van het spel, even niet bij mij of ons. Soms denk ik dat ik gewoon maar even niet mee wil spelen, met welk spel ook. Maar dan verlies ik ook het laatste beetje verbinding. En in mijn eentje een spelletje doen is dan ook weer niet zo leuk. Patience in mijn eentje, ik heb het nog nooit gedaan. Of misschien toch een keertje valsspelen?
trumpetisten
ontgoochelen
terug naar erbij
kunnen horen
kernwaarden
mededogen
spel versus macht