Van orthodoxen weet je dat een stevige sociale structuur de handhaving van de juiste leer ondersteunt. Bij een duidelijke theologie hoort een heldere sociologie.
Hoe zit dat bij vrijzinnigen? Ze zijn kinderen van individualisering en modernisering. Ieder heeft een eigen manier van omgaan met de twijfel die de wetenschap heeft gezaaid. Een voorname boodschap is dat elke gelovige recht heeft op een eigen boodschap. Dat geldt ook voor politieke voorkeuren. Vrij en zinnig, geef daar maar eens een duurzame sociale vorm aan.
Toch is er verbinding. Vrijzinnigen zijn minderheidsgroepen. Sommige gemeenschappen kennen een geschiedenis van vervolging. Schuilkerken getuigen van hun vroegere marginalisering. De minderheidsidentiteit bevordert saamhorigheid.
Er is nog een aspect. Orthodoxie neigt naar hiërarchie en verticale lijnen. In kleine gemeenschappen waar individuele vrijheid een kernwaarde is, lopen de hazen echter vaak langs informele horizontale lijnen. Ook een diffuse sociale structuur werkt.
Verder werken groepsprocessen die overal voorkomen. Waar mensen bij elkaar zijn, speelt sociaal gesproken veel meer dan dat ze elkaars geloofsvragen herkennen. De ontmoeting na de zondagsdienst kan even belangrijk zijn als de boodschap van die morgen. Mensen zien naar elkaar om. De beperkte omvang van vrijzinnige groepen vergemakkelijkt dat.
Ook individualisten zijn uiteindelijk sociaal.
210-060718
NB In verband met spam worden reacties op deze column in eerste instantie alleen door André Droogers gezien.
Beste André,
Een andere vorm dan “orthodox” of “vrijzinnig” is voor mij “multireligieus”.
Vanuit het “rijke roomse” leven, waar mijn wortels liggen en wat voor mij betekent normen, waarden, richting, maar in het bijzonder gezelligheid en vrijheid, ben ik gaandeweg en onbewust gegroeid naar multireligieus. Het gehele proces heeft mij niet alleen gelouterd, maar tevens richting gegeven naar tevredenheid.
Ik vind dat de mens wezenlijk een sociaal wezen is, geboren, gevoed, opgegroeid in een gemeenschap. Om zelf verder te gaan.
Dan krijg je de invulling in een ‘spel’ tussen horizontaal en verticaal. Ik geef voorrang aan wat de meeste mogelijkheid biedt betreffende creativiteit, intuïtie. Daarin lijkt hij/zij het meest op wie ik (mijn) Oorsprong noem.
In je Druppel suggereer je dat Vrijzinnigen als gemeenschap minder cohesie vertonen dan Orthodoxen. Afgemeten aan de kerkgang e.d. heb je gelijk. Ook de organisatie is wezenlijk verschillend.
Echter, vrijzinnige individuen zoeken zelf gelijkgestemden, dat zit in hun karakter. Per definitie zijn die groepen daarom kleiner en minder hecht. En toch géén totale vrijheid, in een vrijzinnige gemeenschap groeit a.h.w. vanzelf cohesie. Je zegt het al, dat is inherent aan de dynamiek van kleinere groepen.
Een samenhang ook, die beter past bij de tijd waarin we leven.