VEERTIGDAGENTIJD – Samenscholen in de woestijn

De oecumenische kerken in Zeist organiseren in de veertigdagentijd wekelijks een vesper. Ik mocht bij een van die vespers de meditatie houden. Voor deze druppel-column herschreef ik de tekst die ik daar uitsprak.

‘Wil ik samen met anderen?’. Dat is de vraag die ons in dit vesper wordt voorgelegd. Tja, zult u denken, wat is dat nou voor een vraag? Dat spreekt toch vanzelf! Alleen is maar alleen. We zijn toch op elkaar aangewezen? Toch is het niet zo vanzelfsprekend dat we iets samen willen met anderen.

Neem het voorbeeld van de multiculturele samenleving. In de discussies draait het over en weer vaak om het eigen authentieke zelf. Hoe sterker de nadruk daarop ligt, des te exclusiever stelt men zich op. Of het nu gaat om gevestigden of nieuwkomers, wederzijdse uitsluiting lijkt de gemakkelijkste reactie. De multiculturele samenleving is daardoor al bij herhaling mislukt verklaard. ‘Wil ik samen met anderen?’ is een actuele en urgente vraag.

Eigenheid is onmiskenbaar een kostbaar goed. Als een samenleving min of meer homogeen is, krijgt het authentieke zelf alle ruimte. Maar het wordt ingewikkelder als  verschillende identiteiten dezelfde maatschappelijke ruimte moeten delen.

De Nederlandse samenleving was in de vorige eeuw een tijd lang zo georganiseerd dat tegengestelde identiteiten redelijk vreedzaam met, maar vooral naast elkaar bestonden. De verzuiling was een vorm van ‘living apart together‘, van leven en laten leven. Dat samenlevingsmodel werkt niet meer. De ideologische en religieuze zuilen zijn gescheurd. Voor identiteiten van nieuwkomers was in dit bouwwerk niet echt plek.

Wat extra compliceert, is dat eigenheid in onze geïndividualiseerde samenleving op een voetstuk staat. ‘Be an original’ roept een sigarettenreclame. Je zelf zijn is een kernwaarde geworden. Omdat meer keuzes mogelijk zijn dan ooit tevoren, is het repertoire voor de invulling van de eigen identiteit enorm uitgebreid. Dat maakt het moeilijker om dingen samen te doen.

Laten we ons beperken tot godsdienstige verscheidenheid. Vooral protestanten hebben zich sinds de Reformatie verdeeld over een veelheid aan kerken. Dat gebeurde op grond van principiële eigenheid èn verworven keuzevrijheid. Men wilde niet meer samen met anderen, alleen met gelijkgezinden. Katholieken bleven weliswaar binnen één kerk, maar ook daarbinnen zijn stromingen zichtbaar, met elk een eigen visie. Door de komst van allerlei immigranten, met uiteenlopende religieuze achtergronden, is de religieuze verscheidenheid in onze samenleving de laatste halve eeuw alleen maar groter geworden,

Willen we bij zoveel religieuze verscheidenheid eigenlijk wel samen met anderen? Dat kan pas als verschil niet alleen als tegenstelling uitgelegd wordt, maar ook als complementair gezien wordt. Bovendien kunnen overeenkomsten meer aandacht krijgen. Als eigenheid zo bekeken wordt, dan zit ze niet langer in de weg, maar kan de inzet zijn voor gemeenschappelijkheid. Dit vesper laat zien dat dat geen utopie is. Het spel van de zingeving kan ook samen gespeeld worden.

Juist het authentieke religieuze zelf maakt het samen optrekken waardevoller. Voor een relevante ontmoeting is de verscheidenheid het werkkapitaal. We kunnen elkaar bevragen over ieders authentieke zelf. De mogelijkheid wordt reëel dat mensen hun gekoesterde authentieke zelf bijstellen. Is onze eigenheid gebeiteld in harde steen of geschreven in nat strandzand? We kunnen elkaar aanvullen en op nieuwe wegen zetten, uit waardering voor de ander.

Er is reden genoeg om die weg te gaan. In de veertigdagentijd klinken de oud-testamentische veertig jaren in de woestijn mee. En voor christenen het nieuw-testamentische verhaal van Jezus’ veertig dagen in de woestijn, geconfronteerd met de verzoeking van machtsmisbruik. De moderne woestijn is een wereldsamenleving waarin armoede, geweld, vervuiling en conflict krachtdadig vóórkomen. De multiculturele samenleving lijkt deel van die woestijn. We moeten samenscholen om armoede, geweld, vervuiling en conflict krachtdadig te voorkómen. Dan kan de woestijn bloeien als een roos.

41-040414

NB In verband met spam worden reacties op columns in eerste instantie alleen door André Droogers gezien.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.