SPLIJTGEZWAM

Wat is dat toch? We denken bij voorkeur in tweeën, alsof we niet verder kunnen tellen. Tegelijk weten we dat alles gecompliceerder is.

Het lijkt er op dat een tweedeling de meest werkbare manier is om de wereld in te delen. Simpel, efficiënt, voorspelbaar en gemakkelijk te framen en te communiceren, bijvoorbeeld in de media. Of als je president wilt worden. Of de grootste fractie in het parlement.

Waarom werkt dat zo? Het begint al bij de natuur die ons de grondstof aanreikt voor deze manier van denken. Er zijn dag en nacht, licht en donker, waken en slapen. We hebben een linker en rechter hand. Er zijn jongens en meisjes, mannen en vrouwen. Het bestaan van meer genders leidt tot discussie omdat sommige mensen menen dat de tweedeling M/V door de natuur – of God – is gegeven.

Op de grens van natuur en samenleving worden we geboren in families. Dat brengt ons een primair wij-zijgevoel bij – wullie/zullie heette dat bij ons thuis. In het gezin hebben we dan ook nog te maken met twee generaties. Het is de eerste kennismaking met de tweedeling van machtsverhoudingen.

In de politiek bepaalt wij-zijgevoel het gedrag. Elke partij staat tegenover alle andere. Sommige landen, zoals de VS, hebben een tweepartijenstelsel. Links en rechts dienen als labels voor tegengestelde standpunten. Het populismedebat gaat over de tweedelingen volk en elite, laag en hoog opgeleid, arm en rijk, platteland en stad. Tegenstellingen worden acuut als schaarse middelen ongelijk verdeeld worden of comfort zones onder druk staan. Discriminatie, conflict, vijandsbeeld en oorlog moeten het van tweedelingen hebben.

Ook op religieus terrein spelen tweedelingen een rol. Het contrast God/mens staat vaak centraal. Religieuze groepen neigen nogal eens naar exclusiviteit, eigen gelovigen tegenover andersgelovigen. Dat kan de vorm aannemen van godsdienstoorlogen. Sinds de Verlichting is er de tegenstelling tussen gelovigen en niet-gelovigen.

Zelfs op het individuele – letterlijk ongedeelde – vlak werken we met tweedelingen. Het bewuste onderscheiden we van het onbewuste. Regelmatig merken we dat er twee zielen in onze borst huizen. We kunnen ergens bij horen of ons juist apart voelen staan.

Vraag: Moeten we echt verder fietsen op dit hardnekkige frame met twee wielen?

Nee. We moeten verder kijken dan het ogenschijnlijk gebruiksgemak van de tweedeling. Tweedeling is een maatschappelijke risicofactor. Door modernisering en globalisering is de samenleving bovendien zo complex geworden dat tweedelingen een versimpeld beeld geven. Het wordt steeds zinniger om drie-, vier- en tig-delingen te onderkennen. Het argument dat een tegenstelling ‘natuurlijk’ of geschapen is, moet met wantrouwen benaderd worden. Van achter de uitvergrote verschillen moeten de overeenkomsten tevoorschijn worden gehaald. Het middenveld tussen de polen wacht op ontdekking en invulling. Conflict en splijtgezwam zijn op die manier te voorkomen. Steeds moet de vraag zijn: ‘Ligt het niet ietsje gecompliceerder?’.

Twee lijkt normaal, maar twee plus is mooier. Aardig motto voor dit spannende nieuwe jaar…

152-130117

NB In verband met spam worden reacties op deze column in eerste instantie alleen door André Droogers gezien.

5 gedachten over “SPLIJTGEZWAM

  1. Deze tweedeling in ons denken wordt ook gestimuleerd door de computertechniek die ons leven zo beheerst, binair, het is ja of het is nee. De tussenweg ontbreekt. Bij links-rechts kun je niet meer rechtdoor.
    Pieter

  2. Het ontstaan van meerdere genders is een natuurlijk proces. De mensen waar het om gaat hebben er niet om gevraagd. De indeling van de natuur in hij / zij is een door de mens gemaakte. De natuur erodeert grenzen en is altijd op zoek naar een andere weg. Twee plus is natuurlijk.

  3. Tweedeling is het makkelijkste. Een dier gaat af op bruikbaar of niet-bruikbaar(eetbaar), maar de mens heeft het vermogen om dat te overstijgen. Als hem dat lukt, geeft hij blijk van mens-zijn en het kan/zal tevredenheid, voldoening geven. ‘Kunst is moeite’; dat geldt ook hier – vind ik.

  4. Complimenten voor de titel. En de redenering.
    Simplificatie tegenover nuance en diversificatie.
    Hebben we dan toch een aangeboren blinde vlek. Of is het opzet, link gebruik van strategie om een doel te bereiken?

    May the best brains win.
    Hoewel: de regering met het hoogste IQ gaat vast niet de meest wijze besluiten nemen.
    Toch maar zelf wakker blijven.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.