SPAGAATDENKEN

We hebben doorgaans een hoge dunk van de unieke denkkracht van het mensdom. Religies en filosofieën tonen al heel lang waar dat denken toe in staat is. De laatste eeuwen bezet de wetenschap de koppositie.

Toch knaagt er iets. Er zijn nogal wat voorbeelden waardoor je je afvraagt of die hoge dunk wel terecht is. Hoewel de spelregels van het wetenschappelijke, logische denken nu maatgevend zijn, kom je nogal wat spagaatdenken tegen.

Bijvoorbeeld: je homofiele neiging onderdrukken met homofoob gedrag. Of: de christelijke cultuur van naastenliefde omarmen, en tegelijk een economisch systeem in stand houden waarbij de naaste bron van winst is.

Geaccepteerde maar niettemin rare tegenstrijdigheid, dus.

Maar er is nog een tweede, heel andere manier van spagaatdenken. Er zitten namelijk, vanaf den beginne, spagaten ingebouwd in dat fenomenale menselijk denken.

Bijvoorbeeld: je wilt hoogst individueel jezelf zijn, maar toch ook sociaal. Of: je gunt iedereen de vrijheid, maar dat lukt niet zonder machtsuitoefening en dus vrijheidsbeperking.

Universeel voorkomende, onvermijdelijke tegenstrijdigheid.

Al denkend hebben mensen overal en altijd een oplossing gevonden voor die tweede categorie spagaten, namelijk ‘waarden’. Waarden zijn algemene principes die het samenleven mogelijk maken, ondanks ingebouwde tegenstellingen. Die waarden leiden tot handige instituties, bijvoorbeeld een verwantschapssysteem, of een vorm van inspraak.

Typerend voor de eerste vorm van spagaatdenken is dat er te weinig aandacht is voor waarden. Weldenkende mensen kunnen daar iets aan doen.

236-080319

NB In verband met spam worden reacties op deze column in eerste instantie alleen door André Droogers gezien.

Eén gedachte over “SPAGAATDENKEN

  1. Al heel lang delen we mensen in in man of vrouw. Dit terwijl er voortdurend mensen worden geboren die geen van beide of allebei zijn, zowel zichtbaar als onzichtbaar aan de buitenkant. In mijn ogen is deze indeling een voorbeeld van spagaatdenken, vergelijkbaar met die waarin de wereld als plat wordt gezien. De wetenschap heeft met (christelijke) waarden naar de wereld gekeken – en onder het kleed geveegd wat daar niet bij past.

    Deze mensen geven betekenis en vorm aan zichzelf en daarmee aan de hen omringende wereld. Daarmee tarten zij de hen omringende waarden. Zij onttrekken zich aan de spagaat. Dat dit juist nu gebeurt wijst er op dat de tijd hiervoor rijp is. De wereld is niet plat. Wie weet wat dit ons brengt.

    Er is geen plaats meer voor denken dat uitgaat van goed / slecht, zwart / wit of man / vrouw. Wij allemaal bevinden ons ergens op een glijdende schaal.
    Dat zie ik terug in je druppel(s). Ha, fijn.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.