Als we nu eens de opties mono-, poly-, pan-, en atheïsme niet langer als onderling uitsluitend zouden zien?

Doen we dat, dan zijn we in één klap af van al die vruchteloze debatten tussen opinie A en standpunt Z. Iedereen gaat gewoon door met wat overtuigend lijkt. En verder valt ieder de ander alleen lastig om, voorbij alle verschillen, de gemeenschappelijke waarden te ontdekken. Dan kunnen de verenigde levensbeschouwingen de wereld duurzamer maken, in plaats van met hun exclusiviteit conflictstof aan te dragen.

Eigenlijk laten al die zin-loze debatten zien dat we ons geen raad weten met diversiteit. We vooronderstellen, in domme navolging van de wetenschap, dat er een punt moet zijn waar die ene absolute finale waarheid te vinden is. De valkuil van de levensbeschouwing is, dat een voorzichtig inzicht wordt aangezien voor ultieme waarheid, een hypothese bevorderd wordt tot these. Vervolgens zitten aanhangers gevangen in het zeker kennen en ongetwijfeld weten. En in de tegenstelling met andersgelovigen.

Waarom zijn de -ismes zo populair? Omdat mensen een beetje zekerheid nodig hebben in leven en sterven. Omdat hun samenscholen -isme-leiders vergt die continuïteit en orde garanderen. Omdat spraakmakers charisma hebben.

Maar de zinzoeker is een zoeker, geen vinder. Levensbeschouwingen gaan over geheimen, onoplosbare vragen. Het zijn aftastende pogingen om wat ons overstijgt te duiden.

Over de zoektocht naar het mysterie valt ook nauwelijks zinnig te praten of te schrijven. Proza is veel te arrogant voor zoveel onduidelijkheid, en theologisch proza al helemaal. Verhalend proza, OK, daar valt indirect nog wat mee te zeggen. Maar verder zijn er alleen poëzie en liederen. Of nog liever, liederen zonder woorden.

Verlost van de exclusieve -ismes komt er ruimte voor het indirecte beweren, de oneindig uit te breiden beeldspraak, de steeds weer uitgestelde conclusie, de kwetsbare stilte. En voor een betere wereld.

133-200516

PS Nadat ik vrijdagmorgen deze druppel op de site had gezet, gingen we naar Rotterdam, o.a. om in Boijmans de clowns van de Zwitser Ugo Rondinone te zien. Op een muur stond deze uitspraak van Rondinone: ‘Ik hoef een kunstwerk niet te begrijpen via talige conventies; ik hoef het alleen te voelen. Elke uitleg zal het kunstwerk tot het zegbare reduceren, terwijl ieder kunstwerk bevat wat in essentie onzegbaar is.’

Kijk, dat hebben levensbeschouwing en kunst dus gemeen.

NB In verband met spam worden reacties op columns in eerste instantie alleen door André Droogers gezien.