GOEDPRATEN

“Moslima’s uitschelden is gelukkig niet zo dodelijk als kogels en messen” (Ephimenco in Trouw).

“Drugs moeten mogen, want alcohol mag ook” (vaak gehoord).

“De regering heeft nu geen meerderheid meer in de Tweede Kamer. Maar ach, dat had ze in de Eerste Kamer ook al niet” (Frans Weisglas in radiointerview)

Wat hebben deze uitspraken gemeen?

Steeds wordt iets goedgepraat dankzij de vergelijking met iets anders. Wat nu problematisch lijkt, wordt afgezwakt door de vergelijking met eerder, liefst groter ongemak. Ook al blijft ongemak nog steeds ongemak en zit er ruis op de vergelijking, toch is het een algemeen aanvaarde tactiek om een meningsverschil te beslechten.

Deze voorbeelden zijn maatschappelijk. Maar ook als het gaat om de persoonlijke duiding van tegenslag in het leven leidt vergelijking vaak tot vergoelijking.

Wanneer misère hen treft, zoeken mensen bijvoorbeeld nogal eens troost in de gedachte dat het veel erger had kunnen zijn. Ze citeren gevallen van drastischer leed, waartegen de eigen malheur vervolgens wordt weggestreept. In een innerlijke dialoog leiden mensen zichzelf eventjes om de tuin.

In religies wordt die redenering gelegitimeerd door een beroep op een goddelijke regisseur. In zijn bovenmenselijke wijsheid verdeelt die de ellende over de mensen, de een wat meer, de ander wat minder. De lichtere dosis wordt geduid als geloofsbeproeving, gebedsverhoring, of aanleiding tot dankbaarheid. “Must get down on knees, and give thanks that others in the world are suffering far worse than me” (uit Anna Burns, Milkman).

Mensen zijn vindingrijke betekenistoekenners, zowel maatschappelijk als persoonlijk. Hoewel een goedpratende vergelijking nog manker gaat dan met de doorsnee vergelijking al het geval is, wordt deze denkwijze gezien als heel normaal. Bevredigende zingeving hoeft in de praktijk niet noodzakelijk alle regels van de correcte redenering te volgen. Het zingevingslandschap wemelt van de kromme paadjes.

Nu ik erover doordenk: zou de populariteit van de Mattheus Passion en The Passion ook op deze neiging tot vergelijken gestoeld zijn?

255-111019

NB In verband met spam worden reacties op deze column in eerste instantie alleen door André Droogers gezien.

2 gedachten over “GOEDPRATEN

  1. Dank André voor je druppel van afgelopen vrijdag. Het eerste wat mij te binnen schoot toen ik het las was: “Stil maar, wacht maar, alles wordt Nieuw” een heel onbijbels lied. Natuurlijk maak ik mij ook schuldig aan relativering en goedpraten, maar het neigt al gauw naar berusting. Berusting is volgens Simone de Beauvoir: “wanneer er meerdere mogelijkheden zijn, de meest gemakkelijke kiezen”. Maar ja, in deze tumultueuze tijd is het moeilijk de juiste keuze te maken. We kunnen niet meer doen dan onze hand lang is, maar dat moeten we dan wel doen!

  2. André, ik begrijp jouw vraag als het bevindelijk accepteren/ervaren van de Matteüs en The Passion als vervanging van die rauwe werkelijkheid.
    Daar ben ik als de dood voor. Het riekt naar ‘gooi nog een turfje op het vuur want we hebben zo heerlijk geweend’. En na afloop godsvruchtig naar huis gaan.
    Hetzelfde idee over de bijeenkomsten op het St. Pietersplein en massale eucharistie’vieringen’. De sociologische impact – ‘wij met z’n allen’ – wordt voor geloofsbeleving aangezien. Ik zeg niet dat die gebeurtenissen fout zijn, maar als er geen concrete (geloofs)invulling volgt, zijn ze een ‘kleppend bekken’.
    Dacht ik zo.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.