EINDEJAARSOVERDENKING

Iedereen heeft het erover. Onze tijd is er één van verwarring. Niemand weet waar het heen gaat met Europa, met de VS, met Syrië, met Rusland, met de migranten, met de verkiezingen in maart, kortom met onszelf.

Kenmerkend voor verwarring is dat de gangbare interpretatiekaders niet meer voldoen. Voorspellen wordt veel moeilijker, want lijnen kunnen niet meer zomaar doorgetrokken worden. De altijd al aanwezige spanning tussen wij en zij staat op scherp. Als de betekenisrepertoires polariseren, wordt de consensus ondermijnd.

Terwijl de elite lange tijd de interpretaties aandroeg, zorgt het populisme er nu voor dat die manier van duiden aan gezag inboet. Gevestigde politieke partijen verliezen hun traditionele achterban. Het einde van de ideologieën – interpretatieleveranciers met lange staat van dienst – is zo’n vijfentwintig jaar geleden al afgekondigd. Over de kerken, als vroegere bronnen van inzicht, heb ik het maar niet eens.

Nieuwe leveranciers dienen zich aan. Opvallend is dat de interpretatiekaders en het taalgebruik van de politici nieuwe-stijl niet lijken op die van de door hen bestreden politieke elite. Ze overtuigen met oneliners en tweets. Opinies worden gepresenteerd als feiten. Voor een generalisatie hebben ze aan één beeld of voorbeeld genoeg. Een partij met een verkiezingsprogramma van één A4-tje kan eerste staan in de peilingen.

Hoe komen we de verwarring te boven?

Binnen de elite circuleren uiteenlopende scenario’s. De oude ideologieën moeten worden opgepoetst en geactualiseerd. Nieuwe toekomstbestendige ideologieën moeten bedacht worden. Schaalverkleining moet de schaalvergroting van de globalisering compenseren. Elite-ideeën moeten vertaald worden naar het vocabulaire waar populisten zich van bedienen. Deskundigen moeten het land gaan runnen, zoals ze al lang doen in multinationale bedrijven. Referenda moeten vaker gehouden worden / juist afgeschaft worden. De kerken moeten zich laten horen. En nog zo’n paar.

Deze druppels zijn mijn eigen elitaire megafoontje. Steeds verken ik de driehoek levensbeschouwing-macht-spel. Vind ik daar enig recept tegen verwarring? Biedt de driehoek een effectief interpretatiekader?

De samenhang tussen de hoekpunten schept inzicht en werkt onthullend. Kernwaarden klinken mee. Ik zou dus iets zinnigs moeten kunnen melden over de huidige verwarring.

Ik put enige troost uit de gedachte dat in crisistijden de beste nieuwe ideeën opkomen. Zo zijn de meeste religies en ideologieën ontstaan. Mensen zijn knappe knoeiers. Op het moment zitten ze voornamelijk in de knoei, maar daardoor wemelt het van de uitdagingen. Genoeg emplooi voor knappe koppen.

Het zingevingspel kan binnen mijn driehoek alle kanten uit, maar ook de menselijkheid versterken. Macht kan verschrikkelijk ontsporen, maar ook heel dienstbaar zijn. Levensbeschouwingen, religieuze zowel als seculiere, kunnen schade aanrichten, maar beschikken ook over een beproefd repertoire aan menselijke waarden.

Misschien zijn we allemaal kleine rolmodellen als we creatief durven spelen met alternatieven, attent zijn op macht die zichzelf tot doel verheft, en vanuit wat voor levensbeschouwing dan ook enig gevoel voor menswaardigheid in de praktijk brengen.

Dus toch maar: Goede Kerstdagen gewenst en een zinvol 2017!

151-161216

De eerstvolgende druppel staat gepland voor vrijdag 13 januari 2017.

NB In verband met spam worden reacties op deze column in eerste instantie alleen door André Droogers gezien.

Eén gedachte over “EINDEJAARSOVERDENKING

  1. Een zinvolle beschouwing weergegeven over het ontsporen van deze huidige wereld, mijn druppel is: tevreden zijn met hetgeen wij hebben, er zijn altijd personen met minder, zeker is dat de gezondheid voorop staat, DAT is de ware rijkdom die men niet moet laten ondermijnen door de huidige regie van de machtswellustelingen die juist door overmacht uw gezondheid schaadt.
    Vertrouwen in de toekomst is de grote kracht die ik U en iedereen toewens in het komende jaar! Prettige Kerstdagen in alle soberheid is vredig!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.