Ze zijn zeer geïnteresseerd, de twee Refo-echtparen. Als gids-vrijwilliger van ‘Kerken Kijken Utrecht’ laat ik hun de Janskerk zien. Ze hebben zojuist de tentoonstelling in het Catharijneconvent bezocht, over hun eigen Bible Belt. Aansluitend maken ze er een dagje Utrecht van.
‘Worden hier nog kerkdiensten gehouden?’, vragen ze. Ik leg uit dat de studentengemeente er zondagsmorgens bijeenkomt, en dat Protestanten en Katholieken daarin samen gaan. Verder dat de bisschop van Utrecht dat maar niks vindt, maar dat het gebeurt. En dat er heel wat meer mensen komen dan alleen studenten. Ook vertel ik dat men elke zondag de eucharistie / het avondmaal viert.
Een van de dames reageert direct: ‘Maar dat kan toch helemaal niet? Katholieken en Protestanten denken toch heel anders over het avondmaal?’.
Als ze weg zijn, denk ik door over haar opmerking. Ik ben oecumenisch gezind en bovendien godsdienstantropoloog, dus kost het me weinig moeite om haar verbijstering te plaatsen en weg te relativeren. Ik vind het eigenlijk wel mooi dat de studentengemeente de conservatieve bisschop rechts laat liggen. En zijn de bisschop en de mevrouw per saldo niet geestverwanten in hun gebrek aan tolerantie, ondanks hun vermoedelijke wederzijdse afkeer?
Tegelijk voel ik wel bewondering voor haar stevige stellingname. De samenleving marginaliseert de Refo’s en ridiculiseert hen, maar dat deert hen niet. Het versterkt hun gevoel van eigenwaarde. Ze staan ergens voor. De expositie die de twee echtparen – net als veel geloofsgenoten – hadden bezocht, rehabiliteert die uitgesproken identiteit. En dat in een museum vol katholiek erfgoed.
Mijn bewondering relativeert mijn eigen relativering. Ik schort mijn oordeel eventjes op. Maar misschien is dat wel een goed uitgangspunt voor dialoog…
251-060919
NB In verband met spam worden reacties op deze column in eerste instantie alleen door André Droogers gezien.
Het interessante is natuurlijk dat de expositie, die de uitgesproken identiteit rehabiliteert, die mentaliteit niet alleen documenteert maar wellicht ook cementeert… of een spiegel voorhoudt en daardoor wellicht sluipend bijdraagt aan verandering. Maar je hebt wel gelijk, André, niets menselijks is ons allen vreemd en dat geldt voor mensen in alle religies en confessies.
Ik ben best benieuwd of er dan ook nog ruimte is voor een expositie over het soort atheïstisch fundamentalisme, dat in de wereld van de religies/levensbeschouwing ook niet vreemd is, een soort atheo-belt.
Voor mij is de vraag belangrijk of men behoudend is uit overtuiging of onkunde, waarbij onvermogen meespeelt om anders te denken dan men gewend is. Dan is een mens-logie ter zake en een proces ‘nuttig’.
De dame heeft gelijk. Voor katholieken en protestanten is de inhoud van het Avondmaal en die van de Eucharistie niet hetzelfde; er zit een wezenlijk verschil in.
Ik vraag me verder af of daar in de Janskerk wel sprake is van Eucharistie, die niet zonder de be-Ambte kan plaats hebben. Zou er een priester zijn die tegen de bisschop ingaat?
Op zich is het streven naar gezamenlijke beleving natuurlijk begrijpelijk en goed; de eenheid van de kerken is een ideaal. Maar oecumene is geen mengelmoes van geloofsgegevens en waarden en het ‘iedereen is welkom’-idee is niet voldoende. Je ontkomt niet aan ‘kerk’. Van de ene kant helaas van de andere nodig.