Bij sommige theatervoorstellingen zie je ergens in de zaal een controletafel staan. Een technicus regelt geluid en licht. Levensbeschouwelijke geloofsvoorstellingen ontstaan ook aan een soort controletafel.

In het theater zijn de mogelijkheden van zo’n controletafel legio. Licht kan in alle sterktes en kleuren tevoorschijn getoverd worden. Elk schuifje heeft allerlei standen. Het geluid kan bulderen dat het pijn doet in je maag. Maar het kan ook zo fluisteren dat je goed moet luisteren. Het licht kan zeer doen aan je ogen, maar ook zo gedimd zijn dat je nauwelijks iets ziet. Alles lijkt mogelijk, de variatie is onbeperkt.

Als we onze eigen geloofsvoorstellingen regelen, verkennen we achter onze controletafel de levensbeschouwelijke schuifjes. Een belangrijk schuifje heeft als uitersten ‘religieus’ en ‘atheïstisch’, met ‘agnostisch’ als tussenstand. Een ander schuifje gaat van ‘hiernumaals’ naar ‘hiernamaals’. Soms doen we al regelend God in de ban, of raken we juist in de ban van God. Er zijn er die hun geloofsvoorstelling op een flink volume presenteren, terwijl anderen zich nauwelijks laten horen of het in totale stilte zoeken.

En zo zijn er nog veel meer keuzes. In mijn nieuwe boek Kieswijzer levensbeschouwing – komt over een maand uit bij AUP – bespreek ik 75 van zulke keuzes. Zingevers beschikken over een enorme controletafel! De laatste tijd zijn er heel wat schuifjes bij gekomen.

Zo overweeg je keuzes. Je verkent mogelijkheden en zet je schuifjes een tijdje vast op een toneelbeeld dat je aanstaat. Als je alles hebt ingesteld, vertoont het toneel je levensbeschouwelijke identiteit. Het toneelbeeld is je wereldbeeld.

Sommigen doen daar een heel leven mee, anderen kiezen bij elke nieuwe scene in hun levensloop voor een ander toneelbeeld. Er kan je zoveel drama overkomen dat je heel anders gaat denken. Of het nieuwe nummer van de Happinez of de Volzin daagt je uit om aan het schuiven te gaan. Kerkgangers kunnen door een preek of lied tot een heel andere visie op hun leven komen. Pelgrims komen veranderd terug. Zelfs een column kan je aan het denken zetten! Zo houden we greep op de werkelijkheid van ons levenstoneel.

Net als de licht- en geluidsman beschikken we over het vermogen op het toneel een plausibele werkelijkheid op te roepen. Het bijzondere is dat die in de wereld buiten het theater niet per se hoeft te bestaan. Zo’n verbeelde werkelijkheid kan ons zelfs diep raken, ook al weten we dat het allemaal kunstmatig is wat we zien, terug te voeren op licht- en geluidsgolven. Maar we spelen een zingevingsspel, en doen dat met dezelfde ernst als waarmee heuse acteurs hun toneelrol spelen. Iedereen, ook de atheïst, speelt en maakt zijn eigen geloofsvoorstelling.

En? Hoe gebruik jij je controletafel?

153-200117

NB In verband met spam worden reacties op deze column in eerste instantie alleen door André Droogers gezien.